De oorzaak van speenpuntvereelting te wijten aan mechanische belasting tijdens het melkproces. Tijdens het melken worden de spenen blootgesteld aan de kracht van vacuüm en de tepelvoering. De duur en manier daarvan heeft invloed op de conditie van de speen. Een goede voorbehandeling kan de belasting op de speen verminderen.
De voorbehandeling van het melken is van belang voor een goede stimulatie van de spenen waardoor de melkstroom op gang komt. Daardoor wordt blind melken minder en de totale melktijd korter. Ook is daarbij de wachttijd tussen het voorstralen en aan aansluiten van het melkstel belangrijk. De ideale wachttijd is 50 tot 70 seconden (Anoniem, Aandachtspunten melktechniek, 2024). Dat heeft een positief effect op de melksnelheid en het volledig uitmelken van de uier. Op bedrijven met een melkrobot wordt vaak beter gescoord op speenconditie doordat de melkbekers per kwartier worden afgenomen (Hylkema, 2020). Daardoor wordt blind melken voorkomen.
Classificatiesysteem Stadium speenpuntvereelting
Figuur 1, Classificatiestysteem speenpuntvereeling (Anoniem, Speenpuntvereelting Classificatiesysteem, 2024)
Oorzaken van speenpuntvereelting
Er zijn verschillende oorzaken van speenpuntvereelting. Namelijk:
- Overmatige druk van de tepelvoering op de speenpunt. Snelle open- en sluitbeweging van de tepelvoering verhoogt de druk op de speen.
- Een spitse speenpunt en lange speen hebben meer kans op speenpuntvereelting. Dit heeft te maken met fokkerij.
- Te lange melktijd en blind melken waardoor de speen langer wordt blootgesteld aan de druk tijdens het melken.
- Vacuüm onder de speen te hoog. Door een te hoog vacuüm in de kop van de tepelvoering kruipt de tepelvoering omhoog en ontstaan zwellingen aan de speen.
- Een niet passende tepelvoering. Als de schachtdiameter van de tepelvoering te ruim is voor de speen, ontstaat een te hoog kopvacuüm. Dat geeft meer druk op de speen.
- Een versleten tepelvoering kan ook invloed hebben op de speenconditie.
Gevolgen
- Door de vereelting kan het zijn dat het kwartier niet goed leeggemolken worden en daardoor kans bestaat op een verhoogd celgetal of mastitis. Daarnaast is de vereelting een plek waar vuil en mastitiskiemen zich kunnen nestelen en het uier kunnen binnendringen (Hylkema, 2020).
- Door speenpuntvereelting wordt te weinig keratine aangemaakt waardoor het slotgat van de speen niet goed wordt afgesloten (Hylkema, 2020). Mastitisverwekkers kunnen daardoor makkelijker de uier binnendringen.
Conclusie
Zorg voor een goede afstelling van de melkmachine of melkrobot om speenpuntvereelting te voorkomen. Een natte meting kan ingezet worden om na te gaan of de instellingen goed staan en het melkproces juist verloopt.
Zorg in de melkstal voor een juiste voorbehandeling met voldoende stimulatie. Dat bestaat uit de speen schoonmaken, voorstralen en een wachttijd van 50-70 seconden tot aansluiten van het melkstel. Voorzie de speen na het melken van een dip voor de verzorging van de speen en het afsluiten van het slotgat. Bij een melkrobot is het belangrijk dat de voorbehandeling lang en intensief genoeg is voor voldoende stimulatie waardoor de melkstroom opgang komt.
Bibliografie
Anoniem. (2024, april 20). Aandachtspunten melktechniek. GD diergezondheid: https://www.gddiergezondheid.nl/-/media/Files/UGA-en-FIT-Instructiekaarten/UGA-aandachtspunten-melk-techniek-speenconditie-pdf
Anoniem. (2024, april 20). Melktechniek. GD diergezondheid: https://www.gddiergezondheid.nl/nl/Diergezondheid/Management/Uiergezondheid/Melken/Melktechniek#:~:text=De%20voorbehandeling%20is%20belangrijk%20voor,voorkeur%20%C3%A9%C3%A9n%20doek%20per%20koe.
Anoniem. (2024, april 20). Speenpuntvereelting Classificatiesysteem. Wageningen University Research: https://edepot.wur.nl/42050
Anoniem. (sd). Spenen vertellen u veel over de melkmachine. April 21, 2024, van GD diergezondheid: https://www.gddiergezondheid.nl/diergezondheid/management/uiergezondheid/melken/spenen-melkmachine
Hylkema, I. (2020, oktober). Speenpuntvereelting. Opgehaald van Wageningen University Research: https://edepot.wur.nl/533700